معلم چو آمد ، به ناگه کلاس                      چو شهری فرو خفته ، خاموش شد

سخن‌های ناگفته‌ی کودکان                        به لب نارسیده فراموش شد

.

معلم ز کار مداوم مدام                               غضبناک و فرسوده و خسته بود

جوان بود و در عنفوان شباب                       جوانی از او رخت بر بسته بود

.

سکوت کلاس غم‌آلوده را                            صدای درشت معلم شکست

ز جا احمدک جست و بند دلش                    بدین بی خبر بانگ ، ناگه گسست

.

بیا احمدک! ، درس دیروز را                          بخوان ، تا ببینم که سعدی چه گفت؟

ولی احمدک درس ناخوانده بود                    به جز آنچه دیروز آنجا شنفت

.

عرق ، ‌چون شتابان سرشک یتیم               خطوط خجالت به رویش نگاشت

لباس پر از وصله و ژنده‌اش                         به روی تن لاغرش لرزه داشت

.

زبانش به لکنت بیفتاد و گفت:                    “بنی آدم اعضای یکدیگرند”

وجودش به یک‌باره فریاد کرد:                       “که در آفرینش ز یک گوهرند”

.

در اقلیم ما رنجبر مردمان                           زبان دلش گفت بی اختیار

“چو عضوی به درد آورد روزگار”                     “دگر عضوها را نماند قرار”

.

تو کز ، کز ، تو کز ، وای یادش نبود                جهان پیش چشمش سیه پوش شد

سرش را به سنگینی از روی شرم               به پایین بیفکند و خاموش شد

.

ز اعماق مغزش به جز درد و رنج                  نمی‌کرد پیدا کلام دگر

در آن عمر کوتاه ، او خاطرش                       نمی‌داد جز آن پیام دگر

.

ز چشم معلم شراری جهید                        نماینده‌ی آتش خشم او

درونش پر از نفرت و کینه گشت                   غضب می‌درخشید در چشم او

.

چرا احمد کودن بی‌شعور؟                          معلم بگفتا به لحنی گران

نخواندی چنین درس آسان بگو؟                  مگر چیست فرق تو با دیگران؟

.

عرق از جبین احمدک پاک کرد                     خدایا! چه می‌گوید آموزگار؟

نمی‌بیند آیا که در این میان                         بود فرق‌ ، مابین دار و ندار؟

.

چه گوید؟ بگوید حقایق بلند؟                      به شرحی که از چشم خود بیم داشت؟

بگوید که فرق است مابین او                       و آن کس که بی حد زر و سیم داشت؟

.

به آهستگی احمد بینوا                             چنین زیر لب گفت با قلب چاک

که آنها به دامان مادر خوشند                     و من بی وجودش نهم سر به خاک

.

به آنها جز از روی مهر و خوشی                   نگفته کسی تا کنون یک سخن

ندارند کاری بجز خورد و خواب                      به مال پدر تکیه دارند و من

.

من از روی اجبار و از ترس مرگ                    کشیدم از آن درس بگذشته دست

کنم با پدر پینه دوزی و کار                          ببین دست پر پینه‌ام شاهد است

.

سخن‌های او را معلم برید                            هنوز او سخن‌های بسیار داشت

دلی از ستمکاری ظالمان                           نژند و ستم‌دیده و زار داشت

.

معلم بکوبید پا بر زمین                              که این پیک قلب پر از کینه است

به من چه که مادر ز کف داده‌ای                  به من چه که دستت پر از پینه است

.

یکی پیش ناظم رود با شتاب                      به همراه خود یک فلک آورد

نماید پر از پینه پاهای او                             به چوبی که بهر کتک آورد

.

دل احمد آزرده و ریش گشت                       چو او این سخن از معلم شنفت

ز چشمان او کور سویی جهید                     به یاد آمدش شعر سعدی و گفت:

.

ببین ، یادم آمد دمی صبر کن                      تأمل خدا را تأمل دمی

«تو کز محنت دیگران بی غمی                    نشاید که نامت نهند آدمی»